We moeten het over leefstijl hebben…
april 2020
Een ongemakkelijke waarheid
We weten al een tijd dat een ongezonde leefstijl leidt tot overgewicht, een snellere slijtage van gewrichten, rugklachten, hoge bloeddruk, grotere kans op hart- en vaatziekten, grotere kans op beroerte, diabetes type 2, grotere kans op dementie en -als je rookt- longslijtage (COPD). Maar ja, de verleidingen zijn groot en die gevolgen, dat is pas veel later. Dat zien we dan wel weer. De cijfers echter liegen er niet om. In 2019 had de helft (!) van alle volwassen Nederlanders overgewicht.(een BMI van meer dan 25). Als we niet ingrijpen dan is dat in 2040 nog meer: 62 procent. En overgewicht neemt toe bij het ouder worden. Diabetes type 2 komt nu al voor bij 4% van de bevolking. Dat klinkt niet zoveel, maar dan hebben we het wel over 680.000 mensen die zorg consumeren en waarvan een aantal complicates krijgen.
Intussen stroomde de zorg vol met de gevolgen van onze levensstijl. .40% van de totale ziektelast in Nederland heeft te maken met leefstijl (gedrag, of gevolgen van dat gedrag – zie dit artikel)..De zorgkosten lopen in de miljarden (interesse? Dit uitgebreide artikel). Overigens; als we nu massaal zouden stoppen met roeken en teveel eten dalen de zorgkosten dramatische, maar later gaan ze dan weer toenemen. De mensen die stoppen met roken en teveel eten worden dan ouder, maar ooit krijgen ze toch ziektes en gaan ze dood. Zoals we allemaal. Een keuze voor een betere leefstijl is een keuze voor een langer gezond leven.
Eigen schuld? Dat is maar gedeeltelijk waar.
De maatschappij zit vol verleidingen. We hebben met z’n allen gekozen voor een goeddeels liberale samenleving; we moeten vooral op onszelf letten. We willen liever geen betutteling en bemoeizorg. Maar Unilever en Ferrero (van Nutella, weet je wel?) en McDonalds en andere fastfoodketen willen wel graag geld verdienen. Ze weten u te vinden en beschikken over meer reclame geld dan preventie-instellingen. En ze kennen jouw instincten. De mens, jij, bent makkelijk te verleiden. Daar kun je weinig aan doen; dat is genetisch zo bepaald. Ik schreef daar eerder over. Een dominant deel van jou is ingesteld op overleven, ook als er helemaal geen dreiging van schaarste is. Daarnaast hebben je goed bedoelende ouders er waarschijnlijk voor gezorgd dat je niets te kort kwam. en stonden (en staan?) er op je school automaten met de verkeerde snacks en drankjes (want die automaten krijgen ze gratis..).. Het is ijzingwekkend welke methoden bedrijven gebruiken om jou te laten (over) consumeren.
Het is dus niet gek dat we allemaal weleens vallen voor deze verleidingen. Je leert op school niet hoe je daar tegen te wapenen. Je leert niet om te cosuminderen. Integendeel. Het vraagt een behoorlijke inspanning om je daarvan af te keren. Het is niet zo gek dan om ‘gezond leven’ even uit te stellen..
En toen kwam Corona..
Wat echter onderbelicht is gebleven is dat overgewicht, en al die andere welvaartskwalen, ook invloed hebben op elkaar. Én dat je kwetsbaarder bent voor griepvirussen en infecties. En voor het Coronesvirus.. Aai.
Een groot deel van de coronapatiënten op de ic’s blijkt echt obese te zijn: Zo’n honderd kilo bij 1 meter 80. In Nederland is 15 procent van de bevolking zo zwaar. En ook dat aantal groeit. Verschillende kranten schrijven daarover (en deze). Deskundigen denken dat vooral het buikvet een factor van belang is. Buikvet heeft van zichzelf al een versterkend effect op ontstekingen, maar blijkt zich ook makkelijk te binden aan dit nieuwe virus. Hoe meer vet je lichaam (en vooral je buik) heeft, des te meer virus in je lijf.
Is dit virus een wake-upcall? Hoe cynisch dat het zo selectief mensen met overgewicht treft (en mannen meer dan vrouwen, vanwege dat buikje). Moeten we daar met z’n allen wat mee? Wat mij betreft absoluut. Dat kan op drie manieren:
- Bij de bron: ongezonde producten duurder maken (‘Vettax’) of zelfs verbieden. Reclame uitingen moeilijker maken (zoals bij sigaretten) en het aantal verkooppunten verminderen (waarom liggen al die ongezonde producten bij de benzinepomp? En bij de kassa? En bij de doe-‘t-zelfwinkels? En sportkantines?)
- Bij de consument: veel meer voorlichting, op scholen, in televisiereclames (rond voetbalwedstrijden bijvoorbeeld) en in de supermarkten met kleurcodes
- Bij de inmiddels zieke mensen: helpen hun gedrag te veranderen
De eerste manier wordt eigenlijk nog niet toegepast. De industrie wordt zwaar de hand boven het hoofd gehouden. Hoe vaak is al niet aangetoond dat veel verpakte voedingswaren te zout zijn? En er volgen geen sancties. Hier valt nog een wereld te winnen.
Consumentenvoorlichting is er wel, en ook op scholen is er aandacht. Maar dit is nog erg braaf. Het is toch veel stoerder om lekker veel te drinken en op verjaardagen moet er taart gegeten worden. Aanduidingen op voedingsmiddelen zijn schaars en verwarrend.
Het helpen van mensen die ziek zijn door hun leefstijl is er inmidels wel (een beetje). Mensen met Diabetes type 2 worden inmiddels geholpen middels leefstijlgeneeskunde. Liever geen pillen, maar meer bewegen en anders eten. Onder goede begeleiding. Ook is er voor mensen met flink overgewicht de mogelijkheid om mee te doen aan de Gecombineerde Leefstijlinterventie. De GLI. En ook nog op kosten van de zorgverzekeraar.
We hadden al een overgewichtscrisis. We leven in een obesogene samenleving. Overgewicht die kan leiden tot nare ziektes zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten, gewrichtsklachten, kanker en depressie. Volgens hoogleraar diabetologie Hanno Pijl kan 60 tot 80 procent van de grote chronische ziektes voorkomen worden door een gezondere manier van leven. En nu hebben we Corona. Dat noopt tot nadenken, maar dan niet morgen. Vandaag. Maar je moet het zelf doen.
Via Beweging.TV werken we aan een Leefstijltraining. Het richt zich vooral op mensen met overgewicht, .voor mensen met een BMI tussen 25 en 30 (zonder alcoholprobleem).
Bij een eerste pilot bleek het succesvol; ook ikzelf ben door deze aanpak 9 echt kilo’s kwijtgeraakt (van 94 naar 85), and counting..
Meer info hier.