Als je flink last hebt van je nek, en de schouderspieren die daar naartoe lopen, en die pijn en stijfheid blijft maar hangen dan gaat men vroeg of laat denken dat er iets mis is met de wervels. De botten dus. Meestal wordt dit niet bevestigd door een afwijking op de röntgenfoto, zodat er gezegd wordt dat men ‘niets’ kan vinden.
Wil je meedoen op Beweging.tv? Schrijf je gratis in
Dat is merkwaardig. Zoals je uit de doorsnede van de nek kunt zien vormen de wervels maar een klein deel uit van de nek. Het grootste deel van de nek en hals bestaat uit spieren en daar kan van alles mis aan zijn. Niet met een geavanceerde foto, maar gewoon met geoefende handen is dat ook vrij makkelijk op te sporen. Naast de 7 nekwervels die we hebben, die je kunt voelen aan de uitsteeksels, zijn er zo’n 100 nekspieren en -spiertjes. Deze verbinden het hoofd met de wervels, de wervels onderling, het hoofd met het borstbeen, de bovenste ribben en wervels met het schouderblad.
70% van alle volwassen mensen heeft wel eens last van de nek of schouder[1]. En dat begint vaak al in de tiener-jaren. Nek- en schouderpijn kan hoogst onaangenaam zijn en, what’s in a name- hardnekkig. Niet zelden leiden spanningen in dit gebied tot hoofdpijn. Dan spreken we over spanningshoofdpijn (Tension Headache). Dat is verreweg de meest voorkomende oorzaak van hoofdpijn.
De belangrijkste functie van de nek is het dragen en sturen van het hoofd, en daaruit vloeit dan ook meteen zijn kwetsbaarheid (‘nek’ is een mannelijk woord volgens het Groene Boekje): de nek moet een flink gewicht kunnen dragen, dus stevig zijn, én heel bewegelijk. Beide functies, gewicht dragen en bewegelijkheid worden verzorgd door de spieren.
Atlas
Om te beginnen dat gewicht. Een volwassen hoofd weegt gemiddeld al gauw 5 kg. Maar dat kan wel oplopen tot 7 kg bij grotere personen. Als dat niet veel klinkt raad ik je eens aan om eens een forse watermeloen op te tillen en deze een tijdlang vast te houden. Je armen vinden dat niet prettig. En zeker vinden je armen dat niet prettig als je deze watermeloen voor je draagt i.p.v. tegen je borst. Met de meloen een stuk vóór de borst ervaar je wat de nekspieren ervaren als je je hoofd niet recht boven maar een flink stuk voor je schouders draagt.
Kijk nu eens om je heen. Of naar je collega’s op het werk. Wie draagt het hoofd recht boven de romp? Áls er al mensen zijn die dat doen, dan toch zeker de minderheid. Bij computerwerk moet je dan blind kunnen typen en je scherm op voldoende hoogte hebben staan. Daarbij komt nog het smartphone en tabletgebruik. Met z’n allen kijken we een groot deel van de dag naar beneden. Alsof we het gewicht van de wereld op onze nek dragen, zoals de Griekse god Atlas.
En dat vinden de spieren niet leuk.
De ‘lastarm’ wordt te groot voor de spieren, net als bij de meloen die je voor je draagt. De spieren moeten een fors grotere kracht leveren, gedurende langere tijd. Bij iedere centimeter dat je hoofd verder naar voren buigt moeten (sommige) spieren 10 maal zoveel kracht leveren. De druk op de wervels neemt door al die toenemende spierspanning ook flink toe (met slijtage en uitpuilende tussenwervels als gevolg, op langere termijn).
Dus moeten niemand zeggen dat ze niets kunnen vinden. Men moet zeggen: je hoofd staat te ver naar voren en daar moet je iets aan doen.
De mens is geen standbeeld
Klassieke beeldhouwers mochten het hoofd van hun modellen graag in een gedraaide actiepositie weergeven. Want dan kun je mooi de prononcering van de halsspieren zien. Vooral die spier die je van de zijkant van je hoofd naar je borstbeen ziet lopen. Hoofdbewegingen zijn bij actie van het grootste belang, want je wilt graag zien waar je heengaat en wat er om je heen gebeurd. De spieren gedijen ook goed door actie. Spanning en ontspanning worden afgewisseld en het bloed wordt lekker doorgepompt. Daarbij zijn de spieren van nek en schouder grofweg onderverdeeld in spieren die de beweging sturen en spieren die zorgen voor de tegenkracht, de stabiliteit (actie is reactie). De samenstelling van deze stabiliserende spieren is ook verschillend.
Dat gebeurt dus niet bij stilzitten of stilstaan, waarbij je steeds naar voren kijkt. En al helemaal niet als je hoofd daarbij te ver naar voren neigt. Spieren zijn dan alleen maar bezig om tegenkracht te leveren. En vanwege de grote van het gewicht doen de spieren die niet gespecialiseerd zijn in deze stabilisatie hier dan aan mee.
En zoals gezegd, dat vinden die spieren op den duur niet fijn.
Pijnpunten en uitstraling
In een vrij groot gebied kan pijn gaan ontstaan door ‘verzuring’ en ‘triggerpoints’[2]. En als de ongunstige houding maar lang genoeg duurt gaan sommige spieren verkorten en andere verslappen. Je houding gaat dan veranderen.
Het stijver worden van spieren en de triggerpoints kunnen voelen alsof het ‘vast zit’. In de praktijk veranderd de bewegelijkheid maar weinig; dát is niet het grootste probleem. Het is de pijn; die is zeurend en zeer dominant aanwezig. Soms zelfs misselijkmakend. En deze pijn is ook uitgebreider dan de verharding zelf. Er worden veel zenuwen overprikkeld. Dit noemen we dan ‘uitstraling’. De overprikkeling in de zenuwbanen kan zelfs blijven bestaan als de verharding al minder is. Over dit chronisch worden van de pijn kun je elders meer zien en lezen[3].
Beweeg en verbeter je houding!
Omdat het verkeerd dragen van het hoofd zoveel voorkomt kun je ervan uitgaan dat dit ook bij jou een grote rol zal spelen als je last hebt van nek- en schouderklachten. Los van nog andere oorzaken van deze klachten kan het zeker geen kwaad om hierbij te gaan oefenen. Het verminderen van de spanning, het verbeteren van de doorbloeding, het verbeteren van de samenwerking tussen de verschillende spieren en ook het krachtiger maken van sommige spieren is in verreweg de meeste gevallen van nekpijn van groot belang. Een goed doorsnee programma van oefeningen kun je hier vinden.
De gevolgen van stress op de nek- en schouderspieren
Ongunstige stress heeft veel invloed op juist de spieren van nek- en schouder. Bij een bedreiging, of dat nu een deadline is, een koude wind of de confrontatie met een groepje beschonken jongeren, lijkt er een oerreactie zich meester te maken van ons. Hier ga ik in een latere bijdrage op terugkomen. Wél heb ik vast een de nodige ontspanningsoefeningen in het genoemde programma gestopt.
Succes.
[1] https://www.fysionet-evidencebased.nl/index.php/richtlijnen/richtlijnen/nekpijn/verantwoording-en-toelichting/inleiding-nekpijn/a-3-1-epidemiologie
[2] https://www.heartphysio.nl/blog/2015/10/7/15-stress-spieren-pijn-en-triggerpoints
[3] https://beweging.tv/pijn/ en https://beweging.tv/week-chronische-pijn-2016/