Is jou leven in balans? In welk opzicht wel?; in welke opzichten is verbetering nodig?

We voelen intuïtief vaak wel aan als ons leven niet in balans is. Maar als je daar verbetering in wilt aanbrengen is het toch handig om precies te weten waar het dan in zit. Dat vraagt om wat denkwerk. Voor je het weet heb je weer een zelfhulp-boek gekocht van de één of andere guru. Voor dit nadenken geef ik enige voorzetjes. Die op zichzelf jou weer iets kunnen ontregelen. Maar gelukkig is balans ook nog gewoon een motorische eigenschap, dus eindigen we met een paar nuchtere balans-oefeningen. En als je dáár teveel bij nadenkt wordt het niets.

. Balans tussen werk en privé
Met 500.000 werkelozen zou er helemaal geen disbalans mogen zijn tussen werk en privé.  Veel (heel veel) mensen werken teveel, maar er zijn ook nog teveel mensen die niet werken. Werken maakt gelukkig (!) blijkt uit gelukspsychologie. En dat staat los van het geld of de inhoud van het werk. Werkende mensen zijn gezonder en hebben stabielere relaties (gemiddeld genomen), om maar iets te noemen. Dus beter teveel werk dan geen werk. Misschien werk je teveel (door) met je hoofd? Zie ‘balans tussen hoofd en lichaam’

Balans tussen in- en ontspanning
Het is inspanning als je telkens op tijd op je werk moet zijn, of heel veel nare mails moet beantwoorden. Het is echter ook een inspanning om trappen te lopen. Het is ontspannend om even niets te moeten, maar ook om voldoening te krijgen in je werk. Veel mensen vinden het ontspannend om na het werk zich uit te leven in de sportschool. Anderen komen bij door na een dag inspannend zittend werk te gaan (zitten) mediteren. Wat wil je in balans brengen, je hoofd of je lichaam?

Balans tussen online en offline
Steeds meer mensen nemen zich voor om minder ‘online’ te zijn. Voortdurend bereikbaar zijn houdt ons ook inderdaad alert. Maar ja, dit lees je nu ook online. En hopelijk doe je ook weleens online mijn oefeningen (of die van anderen,vooruit dan maar). En steeds meer hoger opgeleide mensen haken nu af op Facebook en Twitter en dat komt de nuance van de  discussies op deze platformen niet  ten goede.  Ook online kun je kiezen voor hoofd of lichaam, tussen gealarmeerd te raken of geRUSTgesteld worden.

Balans tussen de ander of je zelf
De mens is een sociaal dier. Dus richten we ons snel op de ander, ook in abstracte zin (het bedrijf, de gemeenschap, de wereld). Dat kan flink ten koste gaan van jezelf.  Maar als een kluizenaar wil je ook niet leven. Je wilt ergens bij horen. Maar dat ‘ergens’ moet jou dan wel het gevoel geven dat ze jouw erbij willen hebben. Toch?  Anders blijf je je maar afvragen in je hoofd of het wel goed zit met de onderlinge relatie.

Balans tussen cultuur en natuur
Cultuur is de natuur van de mens. Mensen ontmoeten elkaar in een culturele omgeving en context en overleven op deze manier. Deze ‘ontmoeting’ brengt ons soms wel ver weg van onze oorspronkelijke natuurlijke omgeving. Zeker in ‘het Westen’. Ooit gaan we daaraan ten onder. Intussen is wandelen in de natuur iets wat ik propagandeer. Deze natuur is overigens (gelukkig) wel vaak in cultuur gebracht. Desondanks is (berg) wandelen mijn inziens de ultieme bezigheid om lichaam en hoofd bij elkaar te brengen, zeker als je dan samen een goed gesprek kunt hebben en kunt zwijgen.

Balans tussen yin en yang
Het dilemma van balans vind je ook terug bij de oude Chinese aanduiding van balans tussen Yin en Yang. Hierbij is Yin de naar binnen gerichte, herstellende principe en Yang het meer naar buiten gerichte, actie principe.  Het een kan niet bestaan zonder het ander.  Toch zie je dat mensen die serieus bezig zijn met Oosterse denkwijzen zich met name richten op het Yin-principe. Dat zie je bijvoorbeeld in de Yin-yoga. ‘Yang’ zijn is zelfs een beetje ‘vies’.  Al die druktemakers.. Met als gevolg dat mensen die al teveel ‘Zen’ zijn, of ‘in het moment’ niet goed meer in staat zijn tot produktieve actie, zoals Tibetaanse monniken. Iets meer ‘lichaam’ dan meditatie zou ik deze mensen willen aanraden.

Balans tussen hoofd en lichaam
Misschien is de grootste dysbalans die we met z’n allen gecreëerd hebben wel die tussen hoofd en lichaam. Door ons leven in te delen in activiteiten die van nature niet tegengesteld horen te zijn. Dít komt tot uiting door het zittend werken achter de computer gecombineerd met strakke fitness in de sportschool (of moe onderuitgezakt op de bank in de avond). Of door praten met een psycholoog bij de ontregeling die we (mede hierdoor) gaan ervaren. Of door een jaarlijkse retraite te doen ter compensatie van een jaar vol zorgen. Of door bij ‘niet goed voelen’ op zoek te gaan naar een orgaan dat niet optimaal functioneert.

Heel veel fysieke activiteiten hebben we nu geautomatiseerd, zodat denken en voelen overblijven als losstaande en losgaande entiteiten. Als eenzame vlinders zonder bloem, als processen die we los van hun natuurlijke omgeving kunnen leren beheersen.  Inmiddels zijn we ook het denken verder aan het automatiseren, zodat we straks alleen nog maar hoeven te voelen – en dat moet natuurlijk goed zijn.

Ik kan over de dysbalans tussen hoofd en lichaam, tussen enerzijds mentale en emotionele processen en anderzijds het functioneren van onze organen geen relativerende opmerkingen maken. Alles wat je doet met je ‘hoofd’ roept nu eenmaal onvermijdelijk fysieke reacties op in de spieren, zenuwen, hormonen, spijsvertering en afweer. Brein bereidt actie voor; actie brengt (uiteindelijk) kalmte in het brein. En als je brein ten onrechte onrustig is (door vermeende problemen of problemen die jij toch niet –meer- kunt oplossen) geeft dat ook lichamelijk onrust. Die je gelukkig wel weer kunt bedaren, door dat lichaam slim in te zetten.

Meer balans betekent naar mijn ervaring vaak méér lichaam, minder hoofd. Dan zouden lichaam en geest weer en wind in het leven kunnen doorstaan, zoals het riet meebeweegt met de wind, maar niet knakt.

Balans in bewegen
Gelukkig bestaat er nog zoiets als concrete lichamelijke balans: het evenwicht.
De letterlijke balans is misschien wel de belangrijkste functie als we het hebben over kwaliteit van bewegen: het gaat niet om de lenigheid, de kracht of de conditie, maar om het samenwerken van spieren. In dit geval is die spier-samenwerking erop gericht om je niet om te laten vallen. Maar deze heeft ook invloed op geheugen en zelfverzekerdheid. Bij balans is er heel veel zenuwactiviteit. Er gaan duizenden stromen door het lichaam en het hoofd. Er is sprake van een uitdagende ‘lichaam-hoofd’-samenwerking.
Mensen die (veel) minder bewegen verliezen ook aan deze kwaliteit. Ze kunnen dan bijvoorbeeld ‘s morgens niet meer hun sok aantrekken, terwijl ze op het andere been staan. Balans zie je ook slechter worden bij het ouder worden, maar veel minder als je dat bijhoudt. In de Tai Chi-training speelt balans in belangrijke rol (in China wordt Tai Chi dan ook vooral beoefend door oudere mensen).

Als de balansoefening echt uitdagend wordt dan is het mooie bijeffect dat  het (na)denken goeddeels wordt stopgezet. Een goed voorbeeld van minder hoofd, meer lichaam.

Hieronder een tweetal oefeningen en een test. Deze test komt uit het valpreventie-programma voor 65-plussers.
Meer lezen over lichaam-geestinteractie: Lees (alsnog) mijn mails uit de eTraining Zelfzorg kun je leren.

Een evenwichtig 2017 toegewenst!

Jip Driehuizen

Tai Chi  ‘stenenloop’ [dbmovie movie=”QZTb1″]

Yoga pose [dbmovie movie=”QXb3″]

Balanstest [dbmovie movie=”ITbalans”]